Κάλλιον το προλαμβάνειν ή το θεραπεύειν Ιπποκράτης

Τα εμβόλια αποτελούν την πιο αποδοτική μέθοδο πρόληψης λοιμωδών νοσημάτων
και θεωρούνται το μεγαλύτερο επίτευγμα της δημόσιας υγείας και μία από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις στην Ιστορία της Ιατρικής.

Η σημασία της ύπαρξης ενός αποτελεσματικού και ασφαλούς εμβολίου αναδείχθηκε με τον πιο εμφατικό τρόπο μετά την εμφάνιση του νέου κορωνοϊού και τις συνέπειες της πανδημίας από τη νόσο COVID-19. Τα εμβόλια του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμού, προστατεύουν αποτελεσματικά τα παιδιά και τους ενήλικες από βαρύτατες και πολλές φορές θανατηφόρες νόσους. Στα προγράμματα εμβολιασμού αποδίδεται η εξάλειψη ενός από τα πιο σοβαρά λοιμώδη νοσήματα που έχει γνωρίσει η ανθρωπότητα, της ευλογιάς, η οποία επέφερε τον θάνατο στο 30% των νοσούντων, και η εξαφάνιση άλλων βαρύτατων νοσημάτων, όπως η πολιομυελίτιδα και η διφθερίτιδα.

Παρόλα αυτά, υπάρχουν γονείς οι οποίοι αμφισβητούν την αξία τους και εμφανίζουν διστακτικότητα ή ακόμη και άρνηση στον εμβολιασμό του παιδιού τους. Ουσιαστικά, η αμφισβήτηση αυτή έχει προκύψει από την ίδια την επιτυχία των εμβολιασμών. Οι εμβολιασμοί προκάλεσαν δραματική μείωση της συχνότητας των αντίστοιχων λοιμώξεων, με αποτέλεσμα ο κόσμος να μην γνωρίζει τη βαρύτητα και τις επιπλοκές των νοσημάτων αυτών και να επηρεάζεται από τις σπανιότατες, γνωστές και καταγεγραμμένες, πιθανές παρενέργειες των εμβολίων ή ακόμη χειρότερα με αστήρικτες επιστημονικά διαδόσεις.

Στον παρακάτω πίνακα αναφέρονται τα εμβόλια τα οποία συστήνονται από τα προγράμματα εμβολιασμού των περισσότερων χωρών και γίνεται σύγκριση των επιπτώσεων των νοσημάτων από τα οποία παρέχουν προστασία, με σκοπό να γνωρίσετε καλύτερα την βαρύτητα των νόσων και τη συνεισφορά των εμβολίων.

Σε κάθε περίπτωση, αν έχετε οποιαδήποτε αμφιβολία ή ανησυχία σε σχέση με τον εμβολιασμό του παιδιού σας, προτείνουμε να τις συζητήσετε αναλυτικά με τον παιδίατρό σας ώστε να έχετε μία έγκυρη και επιστημονικά τεκμηριωμένη ενημέρωση.

Σύγκριση των επιπτώσεων των νοσημάτων και των αντίστοιχων εμβολίων

• Διφθερίτιδα

  Το μικρόβιο μεταδίδεται με σταγονίδια μέσω του αναπνευστικού συστήματος. Προκαλεί εντονότατη φλεγμονή στις αμυγδαλές, απόφραξη ανώτερου αναπνευστικού και δυσκολία στην αναπνοή.

  Επιπτώσεις της Νόσου
  Περίπου 1 στους 7 ασθενείς καταλήγει. Το μικρόβιο απελευθερώνει τοξίνη, η οποία προκαλεί παραλύσεις νεύρων και καρδιακή ανεπάρκεια.

  Παρενέργειες του Εμβολίου
  Εμβόλιο DTaP ή Tdap Περίπου 1 στους 10 παρουσιάζει πρήξιμο, ερυθρότητα ή πόνο στο σημείο της ένεσης ή πυρετό. Οι αναμνηστικές δόσεις μπορεί να προκαλέσουν περιστασιακά μεγάλο πρήξιμο του άκρου, το οποίο όμως υποχωρεί τελείως μετά από λίγες ημέρες. Σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι πολύ σπάνιες.

• Τέτανος

  Προκαλείται από τοξίνη του μικροβίου που βρίσκεται στο έδαφος. Προκαλεί επώδυνες μυϊκές συσπάσεις που συνήθως ξεκινούν από τη γνάθο και στη συνέχεια γενικεύονται σε όλο το σώμα.

  Επιπτώσεις της Νόσου
  Ποσοστό 10-70% των ασθενών καταλήγει, ποικίλει αναλόγως των συνθηκών και της ηλικίας. Ο κίνδυνος είναι μέγιστος για τα μικρά παιδιά και τους ηλικιωμένους.

  Παρενέργειες του Εμβολίου
  Εμβόλιο DTaP ή Tdap Περίπου 1 στους 10 παρουσιάζει πρήξιμο, ερυθρότητα ή πόνο στο σημείο της ένεσης ή πυρετό. Οι αναμνηστικές δόσεις μπορεί να προκαλέσουν περιστασιακά μεγάλο πρήξιμο του άκρου, το οποίο όμως υποχωρεί τελείως μετά από λίγες ημέρες. Σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι πολύ σπάνιες.

• Κοκκύτης

  Το μικρόβιο μεταδίδεται με σταγονίδια του αναπνευστικού. Προκαλεί έντονους & συχνούς παροξυσμούς βήχα με “κοκοράκια” και εμέτους, που μπορεί να διαρκέσει έως και 3 μήνες.

  Επιπτώσεις της Νόσου
  Περίπου 1 στα 125 βρέφη με κοκκύτη κάτω των 6 μηνών πεθαίνει από πνευμονία ή βλάβη στον εγκέφαλο.

  Παρενέργειες του Εμβολίου
  Εμβόλιο DTaP ή Tdap Περίπου 1 στους 10 παρουσιάζει πρήξιμο, ερυθρότητα ή πόνο στο σημείο της ένεσης ή πυρετό. Οι αναμνηστικές δόσεις μπορεί να προκαλέσουν περιστασιακά μεγάλο πρήξιμο του άκρου, το οποίο όμως υποχωρεί τελείως μετά από λίγες ημέρες. Σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι πολύ σπάνιες.

• Πολιομυελίτιδα

  Ο ιός απεκκρίνεται στα κόπρανα και το σάλιο. Προκαλεί πυρετό, πονοκέφαλο, εμέτους και μπορεί να εξελιχθεί σε παράλυση.

  Επιπτώσεις της Νόσου
  Ενώ συχνά είναι ασυμπτωματική νόσος, περίπου 3 στους 10 ασθενείς με παραλυτική μορφή πολιομυελίτιδας καταλήγει και πολλοί από όσους επιβιώνουν εμφανίζουν μόνιμη παράλυση.

  Παρενέργειες του Εμβολίου
  Εμβόλιο IPV Πρήξιμο, ερυθρότητα και πόνος στο σημείο της ένεσης είναι συχνά. Περίπου 1 στους 10 παρουσιάζει πυρετό, ανησυχία-κλάμα, μειωμένη όρεξη. Σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι πολύ σπάνιες.

• Αιμόφιλος ινφλουέντζας τύπου b (Hib)

  Το μικρόβιο μεταδίδεται με σταγονίδια του αναπνευστικού. Προκαλεί μηνιγγίτιδα, επιγλωττίτιδα (απόφραξη ανώτερου αναπνευστικού), σηψαιμία και σηπτική αρθρίτιδα.

  Επιπτώσεις της Νόσου
  Περίπου 1 στους 20 ασθενείς από μηνιγγίτιδα καταλήγει και 1 στους 4 επιβιώνει με μόνιμη εγκεφαλική ή νευρολογική βλάβη. H επιγλωττίτιδα είναι ταχέως εξελισσόμενη και κατά κανόνα θανατηφόρος χωρίς θεραπεία.

  Παρενέργειες του Εμβολίου
  Εμβόλιο DTaP ή Tdap Περίπου 1 στους 20 παρουσιάζει πρήξιμο, ερυθρότητα ή πόνο στο σημείο της ένεσης και 1 στους 50 πυρετό. Σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι πολύ σπάνιες.

• Ηπατίτιδα B

  Ο ιός μεταδίδεται κυρίως μέσω αίματος, σεξουαλικής επαφής και από τη μητέρα στο νεογέννητο. Προκαλεί οξεία ηπατίτιδα ή χρόνια λοίμωξη.

  Επιπτώσεις της Νόσου
  Περίπου 1 στους 4 χρόνιους φορείς θα παρουσιάσει κίρρωση ή καρκίνο του ήπατος.

  Παρενέργειες του Εμβολίου
  Εμβόλιο HepB Περίπου 1 στους 20 παρουσιάζει πρήξιμο, ερυθρότητα ή πόνο στο σημείο της ένεσης και 2 στους 100 πυρετό. Σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι πολύ σπάνιες. Αναφυλαξία συμβαίνει σε 1 στο 1 εκατομμύριο εμβολιασμών.

• Ηπατίτιδα Α

  Ο ιός μεταδίδεται μέσω επαφής με ή κατάποσης μολυσμένου νερού ή τροφής ή άμεσης επαφής με τα κόπρανα ατόμου που έχει μολυνθεί από τη νόσο.

  Επιπτώσεις της Νόσου
  Τουλάχιστον 1 στους 7 ενήλικες ασθενείς παρουσιάζει ίκτερο, πυρετό, καταβολή, ανορεξία, ναυτία, έμετο, πόνο στο δεξί υποχόνδριο.

  Παρενέργειες του Εμβολίου
  Εμβόλιο HepA Περίπου 1 στους 5 παρουσιάζει πρήξιμο, ερυθρότητα, πόνο στο σημείο της ένεσης. Σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι πολύ σπάνιες.

• Πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις

  Το μικρόβιο μεταδίδεται με σταγονίδια του αναπνευστικού. Προκαλεί σηψαιμία, μηνιγγίτιδα, πνευμονία και περιστασιακά άλλες λοιμώξεις.

  Επιπτώσεις της Νόσου
  Περίπου 3 στα 10 άτομα με μηνιγγίτιδα καταλήγει. Το ένα τρίτο του συνόλου των πνευμονιών και σχεδόν το 50% των νοσηλειών από πνευμονία στους ενήλικες προκαλείται από πνευμονιοκοκκική λοίμωξη.

  Παρενέργειες του Εμβολίου
  Εμβόλιο DTaP ή Tdap Περίπου 1 στους 5 παρουσιάζει πρήξιμο, ερυθρότητα ή πόνο στο σημείο της ένεσης, ή πυρετό (συζευγμένο εμβόλιο). Περίπου 1 στους 2 παρουσιάζει πρήξιμο, ερυθρότητα ή πόνο στο σημείο της ένεσης (πολυσακχαριδικό εμβόλιο). Σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι πολύ σπάνιες.

• Μηνιγγιτιδοκοκκικές λοιμώξεις

  Το μικρόβιο μεταδίδεται με σταγονίδια αναπνευστικού. Προκαλεί σηψαιμία και μηνιγγίτιδα.

  Επιπτώσεις της Νόσου
  Περίπου 1 στους 10 ασθενείς καταλήγει. Από όσους επιβιώσουν, 1-2 στους 10 εμφανίζουν μόνιμα.

  Παρενέργειες του Εμβολίου
  Εμβόλια MenC, MenACWYV Περίπου 1 στους 10 παρουσιάζει πρήξιμο, ερυθρότητα ή πόνο στο σημείο της ένεσης, πυρετό, ευερεθιστότητα, ανορεξία ή κεφαλαλγία. Σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι πολύ σπάνιες.

• Ιλαρά

  Ο υψηλής μεταδοτικότητας ιός μεταδίδεται με σταγονίδια του αναπνευστικού. Προκαλεί πυρετό, βήχα, εξάνθημα.

  Επιπτώσεις της Νόσου
  1 στα 15 παιδιά εμφανίζουν πνευμονία και 1 στα 1000 εγκεφαλίτιδα. Για κάθε 10 παιδιά με εγκεφαλίτιδα, 1 καταλήγει και πολλά επιβιώνουν με μόνιμη εγκεφαλική βλάβη. Περίπου 1 στα 100000 εμφανίζει εκφύλιση του εγκεφάλου (SSPE), η οποία είναι πάντα θανατηφόρος.

  Παρενέργειες του Εμβολίου
  Περίπου 1 στους 10 παρουσιάζει πρήξιμο, ερυθρότητα ή πόνο στο σημείο της ένεσης ή πυρετό. Περίπου 1 στους 20 εμφανίζει εξάνθημα, το οποίο δεν είναι λοιμογόνο. Μείωση των αιμοπεταλίων και αιμορραγική προδιάθεση εμφανίζεται μετά την 1η δόση σε συχνότητα περίπου 1 στους 20.000-30.000. Σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι πολύ σπάνιες.

• Παρωτίτιδα (μαγουλάδες)

  Ο ιός μεταδίδεται με το σάλιο. Προκαλεί διόγκωση των παρωτίδων & των άλλων σιελογόνων αδένων (διόγκωση σε παρειές και λαιμό) και πυρετό.

  Επιπτώσεις της Νόσου
  1 στα 5000 παιδιά εμφανίζει εγκεφαλίτιδα. 1 στους 5 άρρενες μετά την εφηβεία εμφανίζει φλεγμονή των όρχεων. Περιστασιακά προκαλεί υπογονιμότητα και κώφωση.

  Παρενέργειες του Εμβολίου
  Περίπου 1 στους 100 εμφανίζει διόγκωση των σιελογόνων αδένων. Σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι πολύ σπάνιες.

• Ερυθρά

  Ο ιός μεταδίδεται με σταγονίδια του αναπνευστικού. Προκαλεί πυρετό, εξάνθημα και διόγκωση των λεμφαδένων. Συχνά μπορεί να είναι ασυμπτωματική. Όταν προσβάλλει έγκυο επιφέρει σοβαρές ανωμαλίες στο έμβρυο.

  Επιπτώσεις της Νόσου
  Οι ασθενείς τυπικά εμφανίζουν εξάνθημα, επώδυνους, διογκωμένους λεμφαδένες και πόνο στις αρθρώσεις. Ένα άτομο στα 3.000 εμφανίζει μειωμένο αριθμό αιμοπεταλίων στο αίμα ( που προκαλεί αιματώματα ή αιμορραγία) και 1 στα 6.000 εγκεφαλίτιδα. 9 στα 10 νεογέννητα που προσβλήθηκαν κατά το α’ τρίμηνο της κύησης θα εμφανίσουν σοβαρή συγγενή ανωμαλία (π.χ. κώφωση, τύφλωση ή ανωμαλία της καρδιάς).

  Παρενέργειες του Εμβολίου
  Περίπου 1 στους 10 παρουσιάζει πρήξιμο, ερυθρότητα ή πόνο στο σημείο της ένεσης. Περίπου 1 στους 20 εμφανίζει διόγκωση των λεμφαδένων, δυσκαμψία του αυχένα και πόνο στις αρθρώσεις και 1 στους 20 εξάνθημα, το οποίο δεν είναι λοιμογόνο. Μείωση των αιμοπεταλίων και αιμορραγική προδιάθεση εμφανίζεται μετά την 1η δόση σε συχνότητα περίπου 1 στους 20.000-30.000. Σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι πολύ σπάνιες.

• Ανεμευλογιά

  Ο ιός είναι εξαιρετικά μεταδοτικός. Προκαλεί χαμηλό πυρετό και χαρακτηριστικό φυσαλιδώδες εξάνθημα (φυσαλίδες με υγρό και χαρακτηριστική εξέλιξη). Η αναζωπύρωση του ιού σε μεγαλύτερη ηλικία προκαλεί έρπη ζωστήρα.

  Επιπτώσεις της Νόσου
  1 στους 5.000 ασθενείς εμφανίζει εγκεφαλίτιδα. Περίπου 3 στις 100.000 καταλήγουν. Λοίμωξη κατά την κύηση μπορεί να επιφέρει συγγενείς ανωμαλίες στο νεογνό. Λοίμωξη της μητέρας κατά την περίοδο του τοκετού προκαλεί βαρύτατη νόσο στο νεογέννητο στο ένα τρίτο των περιπτώσεων.

  Παρενέργειες του Εμβολίου
  Περίπου 1 στους 5 παρουσιάζει τοπική αντίδραση ή πυρετό. Περίπου 3 - 5 στους 100 εμφανίζουν ήπιο εξάνθημα παρόμοιο με της ανεμευλογιάς. Σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι πολύ σπάνιες.

• Ροταϊός

  Ο ιός μεταδίδεται μέσω της κοπρανοστοματικής οδού. Προκαλεί γαστρεντερίτιδα η οποία μπορεί να είναι σοβαρή.

  Επιπτώσεις της Νόσου
  Η νόσος κυμαίνεται από ήπια διάρροια έως πρόκληση βαριάς αφυδάτωσης λόγω πολλαπλών διαρροιών και πυρετού, η οποία σε παιδιά κάτω των 5 ετών συχνά χρήζει νοσηλείας.

  Παρενέργειες του Εμβολίου
  Περίπου 3 στους 100 παρουσιάζουν διάρροια ή εμέτους κατά την εβδομάδα μετά τον εμβολιασμό. Περίπου 1 στα 17.000 μωρά μπορεί να παρουσιάσουν εγκολεασμό τις πρώτες εβδομάδες μετά τον εμβολιασμό. Σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι πολύ σπάνιες.

• Γρίπη

  Ο ιός μεταδίδεται μέσω σταγονιδίων του αναπνευστικού. Προκαλεί πυρετό, πόνο στους μυς και τις αρθρώσεις, πνευμονία. Περίπου 10-20% του πληθυσμού νοσούν κάθε χρόνο από γρίπη.

  Επιπτώσεις της Νόσου
  Προκαλεί αύξηση των νοσηλειών στα μικρά παιδιά <5 ετών και στους ηλικιωμένους. Άλλες ομάδες υψηλού κινδύνου περιλαμβάνουν τις έγκυες, τους παχύσαρκους, άτομα με σακχαρώδη διαβήτη και άλλους με χρόνια νοσήματα.

  Παρενέργειες του Εμβολίου
  Περίπου 1 στους 10 παρουσιάζει πρήξιμο, ερυθρότητα ή πόνο στο σημείο της ένεσης. Πυρετός παρουσιάζεται σε 1 στα 10 παιδιά. Σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι πολύ σπάνιες. Σύνδρομο Guillain-Barré παρατηρείται σε 1 στο 1 εκατομμύριο εμβολιασμών.

• Ιός ανθρώπινων κονδυλωμάτων (HPV)

  Ο ιός μεταδίδεται μέσω της σεξουαλικής επαφής. Άνω του 80% του συνολικού πληθυσμού θα μολυνθεί από τον HPV κάποια στιγμή στη ζωή του. Μερικοί τύποι HPV προκαλούν καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

  Επιπτώσεις της Νόσου
  Περίπου 7 στις 10 περιπτώσεις καρκίνου τραχήλου της μήτρας παγκοσμίως σχετίζονται με λοίμωξη από τον τύπο HPV-16 και 1 στις 6 από τον τύπο HPV-18

  Παρενέργειες του Εμβολίου
  Περίπου 8 στους 10 εμφανίζει πόνο και 2 στους 10 πρήξιμο ή ερυθρότητα στο σημείο της ένεσης. Πονοκέφαλο, πυρετό, μυαλγίες και καταβολή παρουσιάζεται σε 3 στους 10. Σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι πολύ σπάνιες.